Celem ubezpieczenia społecznego jest zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego osobom, które z powodu zajścia określonych przez prawo zdarzeń losowych (np. choroba, kalectwo, ciąża, starość) nie mogą utrzymać się z własnej pracy. Wypłaty świadczeń z tych ubezpieczeń
mogą mieć charakter krótkoterminowy, długoterminowy lub dożywotni. Obok pomocy społecznej i zaopatrzenia społecznego stanowią podstawowy instrument polityki socjalnej państwa.
W Polsce występują różne rodzaje ubezpieczeń społecznych, podzielone ze względu na rodzaj zdarzeń objętych ochroną ubezpieczeniową:
- Ubezpieczenie emerytalne – przedmiotem ochrony jest osiągnięcie ustalonego wieku przez ubezpieczonego
- Ubezpieczenie rentowe – przedmiotem ochrony jest niezdolność do pracy lub śmierć żywiciela rodziny
- Ubezpieczenie chorobowe – przedmiotem ochrony jest niezdolność do pracy wywołana chorobą, rodzicielstwem lub koniecznością opieki nad członkiem rodziny
- Ubezpieczenie wypadkowe – przedmiotem ochrony jest niezdolność do pracy wywołana zdarzeniem zakwalifikowanym jako wypadek przy pracy lub choroba zawodowa
Podstawowymi aktami prawnymi dotyczącymi ubezpieczeń społecznych są: ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. - Zakład Ubezpieczeń społecznych (ZUS) – podstawowy organ zarządzający systemem powszechnych ubezpieczeń społecznych, obsługuje Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (FUS), a pośrednio także otwarte fundusze emerytalne
- Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) – organ zarządzający systemem ubezpieczeń społecznych rolników i ich rodzin.