Nadciśnienie tętnicze (HT, hypertension) to jeden z najważniejszych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, udaru mózgu, niewydolności nerek i wielu innych schorzeń. W ostatnich latach opublikowano nowe wytyczne i rekomendacje, które nieco modyfikują klasyfikację, progi interwencji i cele terapeutyczne. Warto się z nimi zapoznać, aby lepiej kontrolować własne ciśnienie i świadomie podejmować decyzje zdrowotne.
Poniżej przedstawiam kluczowe zmiany, interpretacje i praktyczne wskazówki.
Klasyfikacja ciśnienia – co się zmieniło?
Dotychczasowa klasyfikacja
Do niedawna w Europie jako nadciśnienie definiowano wartości ciśnienia:
- Skurczowe (górne) ≥ 140 mmHg lub
- Rozkurczowe (dolne) ≥ 90 mmHg
Wartości poniżej tego progu (np. 130/85 mmHg) często traktowano jako „wysokie prawidłowe”.
Nowa klasyfikacja (ESC / Europejskie Wytyczne 2024)
W najnowszych wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC, 2024) wprowadzono pewne zmiany i doprecyzowania:
- Niepodwyższone ciśnienie: mniej niż 120/70 mmHg
- Podwyższone (pre-HT): skurczowe 120-139 mmHg lub rozkurczowe 70-89 mmHg
- Nadciśnienie tętnicze: ≥ 140/90 mmHg (po potwierdzeniu)
W praktyce oznacza to, że pojawia się nowa kategoria — „podwyższonego” ciśnienia — która nie jest jeszcze formalnie nadciśnieniem, ale sygnalizuje większe ryzyko i potrzebę uwagi.
Ponadto, nowe wytyczne proponują dla wielu pacjentów bardziej agresywne cele terapeutyczne — dążenie do wartości skurczowego ciśnienia w zakresie 120–129 mmHg (przy dobrej tolerancji leczenia)
Jednak podkreśla się, że te bardziej intensywne cele należy dostosować do wieku pacjenta, stanu klinicznego, obecności chorób współistniejących i tolerancji terapii.
Progi interwencji – kiedy rozpocząć leczenie?
Nowe wytyczne Europejskie nie nakładają sztywnych progów, że każda osoba z ciśnieniem 130/80 mmHg musi natychmiast przyjmować leki. Zamiast tego zalecane jest:
- Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego całkowitego (wiek, cukrzyca, zaburzenia lipidowe, palenie, choroby towarzyszące).
- U pacjentów z wysokim ryzykiem i ciśnieniem w kategorii „podwyższonego” (np. 130–139 / 80–89) można rozważyć leczenie hipotensyjne już wcześniej, szczególnie jeśli styl życia nie daje efektów.
- U większości pacjentów z potwierdzonym nadciśnieniem (≥ 140/90) rekomenduje się rozpoczęcie leczenia farmakologicznego i zmian stylu życia, dążąc do celów terapeutycznych.
W amerykańskich wytycznych (AHA/ACC) progi dla rozpoznania nadciśnienia są niższe — ≥ 130/80 mmHg — co powoduje, że część osób z „wysokim prawidłowym” ciśnieniem w Europie byłaby już traktowana jako pacjent z nadciśnieniem w USA
Cele terapeutyczne – jak nisko celować?
Nowe europejskie rekomendacje proponują:
- Docelowe ciśnienie skurczowe (SBP): 120-129 mmHg, przy dobrej tolerancji leczenia i w większości pacjentów
- Docelowe ciśnienie rozkurczowe (DBP): 70-79 mmHg
- Jeśli pacjent ma starszy wiek, choroby współistniejące lub słabszą tolerancję leków, można przyjąć bardziej liberalne cele (np. < 140 mmHg SBP) lub zasadę „tak nisko, jak to jest rozsądnie osiągalne” (ALARA).
Nowe podejście zakłada, że zamiast najpierw dążyć do łagodnych celów (np. < 140/90), a potem stopniowo je obniżać, od razu można aspiracyjnie dążyć do zakresu 120–129/70–79 mmHg, jeśli pacjent toleruje leczenie.
Znaczenie pomiarów poza gabinetem i monitorowania ambulatoryjnego
Jedną z ważnych nowości jest zwiększony nacisk na pomiary ciśnienia poza gabinetem:
- Domowe pomiary ciśnienia (HBPM) — pozwalają na lepszą kontrolę w warunkach codziennych, eliminując efekt „białego fartucha”.
- Ambulatoryjne monitorowanie ciśnienia w ciągu 24 godzin (ABPM) — uważane za złoty standard w potwierdzaniu nadciśnienia i ocenie efektu terapeutycznego w kontekście całodobowym.
- Różnice pomiędzy pomiarem gabinetowym a ABPM/domowym (np. niższe wartości nocne) są uwzględniane w interpretacji i doborze leczenia.
Dzięki tym metodom można lepiej zidentyfikować pacjentów z nadciśnieniem maskowanym czy NBP (nocturnal blood pressure), a także unikać nadmiernego leczenia u osób z fenotypem „white-coat hypertension”.
Praktyczne wskazówki dla czytelników
Styl życia jako fundament
Nawet jeśli ktoś otrzyma zalecenie farmakoterapii, zmiany stylu życia pozostają absolutnie kluczowe:
- Ograniczenie soli w diecie — dążenie do < 2 300 mg sodu na dobę, a optymalnie ~1 500 mg (zgodnie z dietą DASH
- Dieta typu DASH – warzywa, owoce, pełne ziarna, ograniczenie tłuszczów nasyconych i przetworzonych produktów
- Utrata masy ciała (jeśli nadwaga/otyłość) — już 5 % redukcji może przynieść korzystny efekt
- Aktywność fizyczna (co najmniej umiarkowana, np. 150 min/tyg)
- Ograniczenie alkoholu i unikanie palenia
- Redukcja stresu, poprawa jakości snu
Regularne pomiary i samokontrola
Zachęcaj czytelników, by:
- Mierzyli ciśnienie w domu (np. dwa pomiary dziennie przez kilka dni)
- Zapisywali wyniki i prezentowali je lekarzowi
- Upewniali się, że mankiet i technika pomiaru są prawidłowe
- Myśleli o ABPM, jeśli lekarz to zaleci
Współpraca z lekarzem i personalizacja leczenia
- Leczenie powinno być dopasowane do pacjenta — wieku, chorób towarzyszących, tolerancji leków
- Jeśli pacjent nie toleruje intensywnej redukcji ciśnienia, można dążyć do mniej agresywnych celów
- Długofalowe monitorowanie i korekty terapii są konieczne
Podsumowanie i rekomendacje
Nowe normy nadciśnienia (szczególnie europejskie) wprowadzają kategorię „podwyższonego ciśnienia” oraz aspiracyjne cele terapeutyczne (120–129 / 70–79 mmHg) w odpowiednich warunkach. Jednak kluczowe jest zachowanie zdrowego rozsądku — ocena ryzyka, indywidualizacja leczenia i uwzględnienie tolerancji pacjenta.
Add Comment