Nowe normy nadciśnienia — co warto wiedzieć

Nadciśnienie tętnicze (HT, hypertension) to jeden z najważniejszych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, udaru mózgu, niewydolności nerek i wielu innych schorzeń. W ostatnich latach opublikowano nowe wytyczne i rekomendacje, które nieco modyfikują klasyfikację, progi interwencji i cele terapeutyczne. Warto się z nimi zapoznać, aby lepiej kontrolować własne ciśnienie i świadomie podejmować decyzje zdrowotne.

Poniżej przedstawiam kluczowe zmiany, interpretacje i praktyczne wskazówki.


Klasyfikacja ciśnienia – co się zmieniło?

Dotychczasowa klasyfikacja

Do niedawna w Europie jako nadciśnienie definiowano wartości ciśnienia:

  • Skurczowe (górne) ≥ 140 mmHg lub
  • Rozkurczowe (dolne) ≥ 90 mmHg

Wartości poniżej tego progu (np. 130/85 mmHg) często traktowano jako „wysokie prawidłowe”.

Nowa klasyfikacja (ESC / Europejskie Wytyczne 2024)

W najnowszych wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC, 2024) wprowadzono pewne zmiany i doprecyzowania:

  • Niepodwyższone ciśnienie: mniej niż 120/70 mmHg
  • Podwyższone (pre-HT): skurczowe 120-139 mmHg lub rozkurczowe 70-89 mmHg
  • Nadciśnienie tętnicze: ≥ 140/90 mmHg (po potwierdzeniu)

W praktyce oznacza to, że pojawia się nowa kategoria — „podwyższonego” ciśnienia — która nie jest jeszcze formalnie nadciśnieniem, ale sygnalizuje większe ryzyko i potrzebę uwagi.

Ponadto, nowe wytyczne proponują dla wielu pacjentów bardziej agresywne cele terapeutyczne — dążenie do wartości skurczowego ciśnienia w zakresie 120–129 mmHg (przy dobrej tolerancji leczenia)

Jednak podkreśla się, że te bardziej intensywne cele należy dostosować do wieku pacjenta, stanu klinicznego, obecności chorób współistniejących i tolerancji terapii.


Progi interwencji – kiedy rozpocząć leczenie?

Nowe wytyczne Europejskie nie nakładają sztywnych progów, że każda osoba z ciśnieniem 130/80 mmHg musi natychmiast przyjmować leki. Zamiast tego zalecane jest:

  1. Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego całkowitego (wiek, cukrzyca, zaburzenia lipidowe, palenie, choroby towarzyszące).
  2. U pacjentów z wysokim ryzykiem i ciśnieniem w kategorii „podwyższonego” (np. 130–139 / 80–89) można rozważyć leczenie hipotensyjne już wcześniej, szczególnie jeśli styl życia nie daje efektów.
  3. U większości pacjentów z potwierdzonym nadciśnieniem (≥ 140/90) rekomenduje się rozpoczęcie leczenia farmakologicznego i zmian stylu życia, dążąc do celów terapeutycznych.

W amerykańskich wytycznych (AHA/ACC) progi dla rozpoznania nadciśnienia są niższe — ≥ 130/80 mmHg — co powoduje, że część osób z „wysokim prawidłowym” ciśnieniem w Europie byłaby już traktowana jako pacjent z nadciśnieniem w USA


Cele terapeutyczne – jak nisko celować?

Nowe europejskie rekomendacje proponują:

  • Docelowe ciśnienie skurczowe (SBP): 120-129 mmHg, przy dobrej tolerancji leczenia i w większości pacjentów
  • Docelowe ciśnienie rozkurczowe (DBP): 70-79 mmHg
  • Jeśli pacjent ma starszy wiek, choroby współistniejące lub słabszą tolerancję leków, można przyjąć bardziej liberalne cele (np. < 140 mmHg SBP) lub zasadę „tak nisko, jak to jest rozsądnie osiągalne” (ALARA).

Nowe podejście zakłada, że zamiast najpierw dążyć do łagodnych celów (np. < 140/90), a potem stopniowo je obniżać, od razu można aspiracyjnie dążyć do zakresu 120–129/70–79 mmHg, jeśli pacjent toleruje leczenie.


Znaczenie pomiarów poza gabinetem i monitorowania ambulatoryjnego

Jedną z ważnych nowości jest zwiększony nacisk na pomiary ciśnienia poza gabinetem:

  • Domowe pomiary ciśnienia (HBPM) — pozwalają na lepszą kontrolę w warunkach codziennych, eliminując efekt „białego fartucha”.
  • Ambulatoryjne monitorowanie ciśnienia w ciągu 24 godzin (ABPM) — uważane za złoty standard w potwierdzaniu nadciśnienia i ocenie efektu terapeutycznego w kontekście całodobowym.
  • Różnice pomiędzy pomiarem gabinetowym a ABPM/domowym (np. niższe wartości nocne) są uwzględniane w interpretacji i doborze leczenia.

Dzięki tym metodom można lepiej zidentyfikować pacjentów z nadciśnieniem maskowanym czy NBP (nocturnal blood pressure), a także unikać nadmiernego leczenia u osób z fenotypem „white-coat hypertension”.


Praktyczne wskazówki dla czytelników

Styl życia jako fundament

Nawet jeśli ktoś otrzyma zalecenie farmakoterapii, zmiany stylu życia pozostają absolutnie kluczowe:

  • Ograniczenie soli w diecie — dążenie do < 2 300 mg sodu na dobę, a optymalnie ~1 500 mg (zgodnie z dietą DASH
  • Dieta typu DASH – warzywa, owoce, pełne ziarna, ograniczenie tłuszczów nasyconych i przetworzonych produktów
  • Utrata masy ciała (jeśli nadwaga/otyłość) — już 5 % redukcji może przynieść korzystny efekt
  • Aktywność fizyczna (co najmniej umiarkowana, np. 150 min/tyg)
  • Ograniczenie alkoholu i unikanie palenia
  • Redukcja stresu, poprawa jakości snu

Regularne pomiary i samokontrola

Zachęcaj czytelników, by:

  • Mierzyli ciśnienie w domu (np. dwa pomiary dziennie przez kilka dni)
  • Zapisywali wyniki i prezentowali je lekarzowi
  • Upewniali się, że mankiet i technika pomiaru są prawidłowe
  • Myśleli o ABPM, jeśli lekarz to zaleci

Współpraca z lekarzem i personalizacja leczenia

  • Leczenie powinno być dopasowane do pacjenta — wieku, chorób towarzyszących, tolerancji leków
  • Jeśli pacjent nie toleruje intensywnej redukcji ciśnienia, można dążyć do mniej agresywnych celów
  • Długofalowe monitorowanie i korekty terapii są konieczne

Podsumowanie i rekomendacje

Nowe normy nadciśnienia (szczególnie europejskie) wprowadzają kategorię „podwyższonego ciśnienia” oraz aspiracyjne cele terapeutyczne (120–129 / 70–79 mmHg) w odpowiednich warunkach. Jednak kluczowe jest zachowanie zdrowego rozsądku — ocena ryzyka, indywidualizacja leczenia i uwzględnienie tolerancji pacjenta.

Add Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *